Ô nhiễm không khí trong nhà: Nguồn ô nhiễm không khí và các loại ô nhiễm phổ biến
Ô nhiễm không khí trong nhà – cụm từ tưởng chừng chỉ xuất hiện trong các báo cáo khoa học – giờ đây đã trở thành mối quan tâm hiện hữu với mọi gia đình. Điều đáng lo là, không khí bạn hít thở mỗi ngày trong chính ngôi nhà mình có thể đang chứa vô số chất ô nhiễm trong nhà mà mắt thường không thể thấy. Từ khí CO2 tích tụ trong phòng kín, bụi mịn theo chân người vào nhà, đến formaldehyde tiềm ẩn trong đồ nội thất, tất cả đang âm thầm gây hại cho sức khỏe của bạn và người thân. 1. Tại sao cần cảnh giác với ô nhiễm không khí trong nhà? Các tạp chất ô nhiễm trong nhà? 1.1 Ngôi nhà – nơi trú ẩn hay nơi tiềm ẩn hiểm họa? Không khí trong nhà vẫn thường được xem là “an toàn hơn” so với không khí ngoài trời. Nhưng đó là một hiểu lầm nguy hiểm. Trong khi ngoài trời có gió thổi, cây xanh lọc khí và lượng khí thải phân tán nhanh, thì trong nhà – nơi kín đáo, ít trao đổi không khí – các nguồn ô nhiễm không khí lại tích tụ lâu dài và khó bị loại bỏ. Cửa đóng kín, không gian sử dụng điều hòa liên tục, ít khi mở cửa thông thoáng, chính là điều kiện lý tưởng để bụi mịn, khí độc và vi khuẩn sinh sôi. 1.2 Nhà hiện đại – càng đẹp càng dễ ô nhiễm Càng hiện đại, con người càng có xu hướng sử dụng nhiều vật liệu nhân tạo: gỗ công nghiệp, sơn chống thấm, keo dán… Những vật liệu này tuy tiện lợi và tiết kiệm chi phí, nhưng lại ẩn chứa các chất bay hơi độc hại như formaldehyde và benzen – những chất ô nhiễm trong nhà có thể tồn tại trong không khí từ vài tháng đến hàng chục năm. Nguy hiểm hơn, các vật liệu này thường được dùng trong không gian khép kín: phòng ngủ, tủ quần áo, tường thạch cao – khiến việc loại bỏ trở nên vô cùng khó khăn nếu không có sự can thiệp chuyên sâu. 2. 8 loại ô nhiễm không khí trong nhà phổ biến bạn nên biết 2.1 Ô nhiễm thể khí ngoài trời Khi nhắc đến ô nhiễm không khí, đa phần chúng ta nghĩ ngay đến xe cộ, nhà máy hay khói rác. Nhưng rất ít người biết rằng những yếu tố này cũng có thể xâm nhập vào không gian sống của bạn. Khí NOx, SO2 hay ozone có thể len lỏi vào nhà qua cửa sổ, khe hở hoặc hệ thống điều hòa không được bảo trì đúng cách. Một nghiên cứu của Đại học Harvard từng ghi nhận: nồng độ NO2 trong nhà có thể ngang bằng hoặc cao hơn môi trường bên ngoài trong giờ cao điểm giao thông nếu không có giải pháp lọc khí. 2.2 Ô nhiễm thể rắn ngoài trời Nếu bạn từng thấy bụi bám dày trên sàn nhà chỉ sau một đêm, thì bạn đã chứng kiến ô nhiễm thể rắn ngoài trời. Đó là những hạt bụi siêu mịn PM2.5, PM10 từ sương mù, bụi đường, khói công nghiệp… Dù chỉ dày vài micromet, nhưng các hạt này có thể xuyên qua phổi, đi vào máu và làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch. Việc đi lại hàng ngày, mở cửa đón gió hay giặt đồ ngoài sân cũng góp phần mang bụi từ ngoài vào trong. 2.3 Ô nhiễm từ đồ nội thất: formaldehyde và benzen Nhiều gia đình tự hào vì căn nhà mới “thơm mùi gỗ mới”, “nồng mùi sơn mới”, nhưng chính những mùi ấy lại chứa hàng loạt hợp chất hữu cơ bay hơi (VOCs) – mà formaldehyde và benzen là phổ biến nhất. Formaldehyde có thể gây kích ứng mắt, cổ họng và đường hô hấp ngay ở nồng độ thấp. Ở mức cao hơn, nó được xếp vào nhóm tác nhân gây ung thư. Điều đáng nói là formaldehyde có thể phát tán liên tục suốt 10–15 năm, đặc biệt ở đồ gỗ công nghiệp và sơn phủ nội thất giá rẻ. 2.4 Vi khuẩn, virus – mối nguy bị đánh giá thấp Không phải mọi nguồn ô nhiễm không khí đều là chất hóa học. Vi khuẩn và virus cũng là mối nguy thực sự. Phòng tắm ẩm ướt, khăn tắm không được giặt thường xuyên, bếp không hút mùi tốt – tất cả là môi trường lý tưởng để mầm bệnh sinh sôi. Ngoài ra, các thiết bị điện lạnh không được vệ sinh định kỳ cũng có thể phát tán nấm mốc và vi khuẩn ra khắp không gian. Trong thời điểm hậu COVID, việc duy trì không khí sạch và kháng khuẩn trong nhà lại càng trở nên quan trọng. 2.5 Khí CO2 Khác với các chất độc hại, CO2 không độc, nhưng khi nồng độ vượt ngưỡng (>1000 ppm), nó khiến con người cảm thấy đầu óc nặng nề, mất tập trung, buồn ngủ và giảm hiệu suất làm việc. Trong các không gian khép kín như phòng học, phòng ngủ, phòng họp không có cửa sổ thông gió – CO2 tích tụ rất nhanh. Trẻ em và người già là nhóm nhạy cảm nhất với tình trạng này. 2.6 Khói thuốc, khói bếp Mỗi lần hút thuốc trong nhà là bạn đang tạo ra một đám mây hóa học chứa đến 7000 hợp chất, trong đó có hơn 70 chất gây ung thư. Tương tự, khi nấu ăn bằng dầu mỡ hoặc đốt lửa gas mà không dùng hút mùi, lượng hạt siêu mịn, khói dầu và khí CO có thể vượt tiêu chuẩn cho phép gấp nhiều lần. Không chỉ người hút thuốc hay người nấu ăn bị ảnh hưởng, mà cả người sống chung trong cùng không gian cũng phải hít thở không khí độc hại
